Το άρθρο 51.1 της Συμφωνίας Αποχώρησης προβλέπει ότι οι εν λόγω συναλλαγές θα εξακολουθούν να θεωρούνται, για τους σκοπούς του ΦΠΑ, ως ενδοενωσιακές συναλλαγές [ενδοενωσιακές παραδόσεις και αποκτήσεις αγαθών ή παραδόσεις B2C αγαθών που φορολογούνται στη χώρα προορισμού (εξ αποστάσεως πωλήσεις αγαθών) ή καταγωγής]. Μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, εν εξελίξει διακινήσεις αγαθών θα πρέπει να παρουσιαστούν στο τελωνείο στα σύνορα (ΕΕ ή ΗΒ) και οι τελωνειακές αρχές μπορεί να ζητούν από τον εισαγωγέα να αποδείξει, με έγγραφο μεταφοράς, ότι η αποστολή ή η μεταφορά ξεκίνησε πριν από τη λήξη της μεταβατικής περιόδου. Οι υποχρεώσεις αναφοράς (π.χ. υποβολή ανακεφαλαιωτικών πινάκων) θα εξακολουθήσουν να ισχύουν.

– Επανεισαγωγή αγαθών μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου

Το άρθρο 51.2 της Συμφωνίας Αποχώρησης προβλέπει ότι για την επανεισαγωγή αγαθών μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του υποκείμενου στον φόρο εξακολουθούν να ισχύουν, όπως προβλέπονται στους κανόνες της ΕΕ για τον ΦΠΑ (Οδηγία 2006/112/ΕΚ), όταν η συναλλαγή πραγματοποιήθηκε πριν τη λήξη της μεταβατικής περιόδου. Ως εκ τούτου, σε περίπτωση που είχαν μεταφερθεί ή αποσταλεί αγαθά στο Ηνωμένο Βασίλειο από κράτος μέλος πριν τη λήξη της μεταβατικής περιόδου και επιστρέφονται στην ίδια κατάσταση από το Ηνωμένο Βασίλειο στην ΕΕ μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, οι εν λόγω διακινήσεις θεωρούνται ως επανεισαγωγές σύμφωνα με το άρθρο 143 παράγραφος 1 στοιχείο ε) της οδηγίας ΦΠΑ. Εφόσον πληρούνται οι λοιπές προϋποθέσεις του άρθρου 143 παράγραφος 1 στοιχείο ε) της οδηγίας ΦΠΑ, η εισαγωγή απαλλάσσεται από τον ΦΠΑ.

– Αιτήσεις επιστροφής ΦΠΑ που καταβλήθηκε πριν τη λήξη της μεταβατικής περιόδου

Σύμφωνα με το άρθρο 51.3 της Συμφωνίας Αποχώρησης, υποκείμενος στον φόρο εγκατεστημένος σε ένα από τα κράτη μέλη ή στο Ηνωμένο Βασίλειο εξακολουθεί να χρησιμοποιεί την ηλεκτρονική δικτυακή πύλη που έχει εγκαταστήσει το κράτος εγκατάστασής του, για την υποβολή ηλεκτρονικής αίτησης επιστροφής που σχετίζεται με ΦΠΑ ο οποίος καταβλήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο ή σε κράτος μέλος, αντίστοιχα, πριν από τη λήξη της μεταβατικής περιόδου. Η αίτηση πρέπει να υποβληθεί, υπό τους όρους της Οδηγίας 2008/9/ΕΚ, το αργότερο την 31η Μαρτίου 2021. Οι λοιποί κανόνες που προβλέπονται στην Οδηγία ΦΠΑ και στην οδηγία 2008/9/ΕΚ θα εξακολουθήσουν να εφαρμόζονται, έως 5 έτη μετά τη λήξη της μετάβασης για τις εν λόγω αιτήσεις επιστροφής σχετικά με ΦΠΑ που κατέστη απαιτητός πριν τη λήξη της μεταβατικής περιόδου.

Οι κανόνες της ΕΕ για διασυνοριακές παραδόσεις και διακινήσεις μεταξύ κ-μ και ΗΒ θα παύσουν να ισχύουν μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου (δεν θα πραγματοποιούνται ενδοενωσιακές παραδόσεις και αποκτήσεις αγαθών και δεν θα ισχύει το καθεστώς εξ αποστάσεως πωλήσεων) και, αν δεν συμφωνηθεί κάτι διαφορετικό στην μελλοντική εμπορική συμφωνία ΗΒ-ΕΕ, θα υπόκεινται στους κανόνες ΦΠΑ για εισαγωγές και εξαγωγές, δηλ. σε τελωνειακή επιτήρηση και ενδεχομένως και σε τελωνειακούς ελέγχους.

Στο πλαίσιο αυτό, ΦΠΑ θα οφείλεται και θα καταβάλλεται στις τελωνειακές αρχές κατά την εισαγωγή των αγαθών από το ΗΒ στην ΕΕ (με βάση τον συντελεστή για παραδόσεις ίδιων αγαθών εντός της ΕΕ), εκτός αν επιτρέπεται από το κ-μ εισαγωγής να αναγράφεται ο ΦΠΑ στην περιοδική δήλωση ΦΠΑ του υποκείμενου στο φόρο. Η βάση επιβολής του φόρου θα είναι το ποσό/δασμολογητέα αξία, προσαυξημένο κατά δασμούς, τέλη, δικαιώματα, εισφορές   και άλλους φόρους (εκτός ΦΠΑ) και παρεπόμενα έξοδα (προμήθειας, συσκευασίας, μεταφοράς, ασφάλισης).

– Εξ αποστάσεως πωλήσεις αγαθών    

Από 1.1.2021, για τις εξ αποστάσεως πωλήσεις αγαθών που εισάγονται από τρίτες χώρες ή εδάφη σε πελάτες στην ΕΕ (έως ποσό 150 EUR) θα εφαρμοστεί προαιρετικό καθεστώς εισαγωγής. Ο ΦΠΑ θα εισπράττεται στο σημείο πώλησης και ο πωλητής θα δηλώνει και θα καταβάλλει το συνολικό ποσό ΦΠΑ στο κράτος-μέλος εγγραφής, μέσω της μονοαπευθυντικής θυρίδας (OSS). Τα εν λόγω αγαθά θα απαλλάσσονται στη συνέχεια από τον ΦΠΑ κατά την εισαγωγή στο τελωνείο. Υποκείμενος στον φόρο εγκατεστημένος εκτός ΕΕ, που επιθυμεί να κάνει χρήση αυτού του ειδικού καθεστώτος, θα υποχρεούται να ορίζει μεσάζοντα εγκατεστημένο στην ΕΕ (π.χ. εταιρεία ταχυμεταφορών, ταχυδρομικό φορέα ή εκτελωνιστή), εκτός εάν είναι εγκατεστημένος σε χώρα με την οποία η ΕΕ έχει συνάψει συμφωνία αμοιβαίας συνδρομής και από την οποία πραγματοποιεί τις εξ αποστάσεως πωλήσεις αγαθών.

Επιπλέον, από 1.1.2021, αν δεν χρησιμοποιείται μονοαπευθυντική θυρίδα κατά την εισαγωγή, θα είναι διαθέσιμος έτερος μηχανισμός απλούστευσης για τις εισαγωγές για δέματα ίδιας αξίας, που δεν υπερβαίνουν τα 150 EUR. Ο οφειλόμενος ΦΠΑ για αγαθά των οποίων η αποστολή ή μεταφορά ολοκληρώνεται στο κράτος μέλος εισαγωγής, θα εισπράττεται από τους πελάτες μέσω διασαφιστή (π.χ. εταιρεία ταχυμεταφορών, ταχυδρομικού φορέα ή εκτελωνιστή) που θα τον καταβάλλει στις τελωνειακές αρχές μέσω μηνιαίας πληρωμής.

– Τελωνειακό καθεστώς εξαγωγής

Το τελωνειακό καθεστώς εξαγωγής θα είναι υποχρεωτικό για ενωσιακά αγαθά που εξέρχονται από το τελωνειακό έδαφος της ΕΕ. Πριν την αναχώρηση, ο εξαγωγέας θα προσκομίζει τα αγαθά και την διασάφηση (τελωνειακή διασάφηση, διασάφηση επανεξαγωγής, συνοπτική διασάφηση εξόδου) στο αρμόδιο τελωνείο (είτε όπου είναι εγκαταστημένος ή όπου συσκευάζονται ή φορτώνονται τα αγαθά/τελωνείο εξαγωγής). Στη συνέχεια, τα αγαθά θα προσκομίζονται στο τελωνείο εξόδου, όπου θα εξετάζονται (βάσει πληροφοριών από το τελωνείο εξαγωγής) και θα επιβλέπεται η φυσική τους έξοδος από το τελωνειακό έδαφος της ΕΕ. Τα αγαθά θα απαλλάσσονται από ΦΠΑ εφόσον αποστέλλονται προς προορισμό εκτός ΕΕ. Ο προμηθευτής θα πρέπει να μπορεί να αποδείξει ότι τα αγαθά έχουν εγκαταλείψει το έδαφος της ΕΕ (π.χ. μέσω πιστοποιητικού εξόδου που παρέχεται στον εξαγωγέα από το τελωνείο εξαγωγής). Από 1.1.2021, με την έναρξη του καθεστώτος εισαγωγής, θα καταργηθεί η ισχύουσα απαλλαγή από ΦΠΑ για αγαθά σε μικροδέματα, αξίας έως 22 EUR.

– Επιστροφές ΦΠΑ

Οι επιστροφές ΦΠΑ από κράτος-μέλος σε υποκείμενους στον φόρο εγκατεστημένους εκτός ΕΕ θα γίνεται έπειτα από υποβολή αίτησης απευθείας στο κράτος μέλος από το οποίο ζητείται η επιστροφή, βάσει  της «13ης οδηγίας ΦΠΑ». Η επιστροφή του ΦΠΑ μπορεί να υπόκειται σε προϋπόθεση αμοιβαιότητας. Κάθε κράτος μέλος μπορεί να ζητήσει από τον υποκείμενο στον φόρο που είναι εγκατεστημένος σε τρίτη χώρα ή έδαφος να ορίσει φορολογικό αντιπρόσωπο προκειμένου να λάβει την επιστροφή του ΦΠΑ. Μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου οι εν λόγω κανόνες εφαρμόζονται στις επιστροφές από τα κράτη μέλη σε υποκείμενους στον φόρο που είναι εγκατεστημένοι στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, οι κανόνες της ΕΕ για τον ΦΠΑ στις συναλλαγές αγαθών (παραδόσεις αγαθών, ενδοκοινοτικές αποκτήσεις αγαθών και εξαγωγές/εισαγωγές αγαθών) θα εξακολουθήσουν να εφαρμόζονται στη Βόρεια Ιρλανδία σαν να ήταν κράτος μέλος της ΕΕ. Αυτό σημαίνει, για παράδειγμα, ότι ο τόπος φορολόγησης, η γενεσιουργός αιτία και το απαιτητό του ΦΠΑ, η βάση επιβολής του φόρου, οι συντελεστές ΦΠΑ, οι απαλλαγές, οι κανόνες έκπτωσης ή οι υποχρεώσεις που ισχύουν, όπως προβλέπονται στην οδηγία για τον ΦΠΑ όσον αφορά τα αγαθά, θα εφαρμοστούν κανονικά στη Βόρεια Ιρλανδία. Αυτό σημαίνει ότι, συναλλαγές που αφορούν διακινήσεις αγαθών μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και των κρατών μελών θα θεωρούνται ενδοενωσιακές συναλλαγές, ενώ συναλλαγές που αφορούν διακινήσεις αγαθών μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και άλλων τμημάτων του ΗΒ θα θεωρούνται εισαγωγές/εξαγωγές. Αντιθέτως, συναλλαγές που αφορούν υπηρεσίες δεν καλύπτονται από το πρωτόκολλο για τις Ιρλανδία / Βόρεια Ιρλανδία. Οι συναλλαγές που αφορούν υπηρεσίες μεταξύ κρατών μελών και Βόρειας Ιρλανδίας θα αντιμετωπίζονται ως συναλλαγές μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών/εδαφών.

Η νομοθεσία της ΕΕ για τον ΦΠΑ προβλέπει διαφορετικά καθεστώτα ΦΠΑ για τις διασυνοριακές παροχές υπηρεσιών μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών/εδαφών. Ο τόπος παροχής υπηρεσιών εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως η φύση της υπηρεσίας, αν ο λήπτης της υπηρεσίας είναι υποκείμενος στον φόρο ή όχι, ο πραγματικός τόπος παροχής της υπηρεσίας κ.λπ. Σύμφωνα με τους κανόνες της οδηγίας ΦΠΑ (Οδηγία 2006/112/ΕΚ), αν ο τόπος παροχής υπηρεσιών βρίσκεται σε κράτος-μέλος, η παροχή θα υπόκειται σε ΦΠΑ στο εν λόγω κράτος-μέλος. Εάν, αντιθέτως, ο τόπος παροχής υπηρεσιών βρίσκεται στο Ην. Βασίλειο (ή άλλη τρίτη χώρα), η παροχή δεν θα υπόκειται σε ΦΠΑ της ΕΕ.

Το άρθρο 51.2 της Συμφωνίας Αποχώρησης προβλέπει ότι η οδηγία ΦΠΑ θα συνεχίσει να εφαρμόζεται έως 5 έτη μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου ως προς τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των υποκείμενων στον φόρο σε σχέση με συναλλαγές μεταξύ Ην. Βασιλείου και κρατών-μελών που πραγματοποιήθηκαν πριν την λήξη της μεταβατικής περιόδου.

Ως εκ τούτου, οι υποχρεώσεις πληρωμής και δήλωσης που προβλέπονται για υπηρεσίες που παρέχονται έως τη λήξη της μεταβατικής περιόδου θα εξακολουθήσουν να ισχύουν μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου. Συνεπώς, οι υποκείμενοι στον φόρο θα πρέπει να υποβάλουν τις δηλώσεις τους ΦΠΑ μέσω MOSS για το τέταρτο τρίμηνο του 2020 έως τις 20 Ιανουαρίου 2021.

Οι τροποποιήσεις δηλώσεων MOSS για υπηρεσίες που παρασχέθηκαν πριν τη λήξη της μεταβατικής περιόδου θα πρέπει να υποβληθούν το αργότερο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021.

Έως τα τέλη Ιανουαρίου του 2021, υποκείμενοι σε φόρο εγκατεστημένοι στο Ην. Βασίλειο, πρέπει να υποβάλουν ανακεφαλαιωτικούς πίνακες στις φορολογικές αρχές του Ην. Βασιλείου για υπηρεσίες παρεχόμενες το 2020, σε υποκείμενους σε φόρο εγκατεστημένους στα κράτη μέλη.

Οι υποκείμενοι σε φόρο εγκατεστημένοι σε κράτος μέλος πρέπει να υποβάλουν τους ανακεφαλαιωτικούς τους πίνακες στις φορολογικές αρχές του εν λόγω κράτους-μέλους για υπηρεσίες παρεχόμενες το 2020 σε υποκείμενους στον φόρο εγκατεστημένους στο Ην. Βασίλειο.

Σύμφωνα με το άρθρο 51.3 της Συμφωνίας Αποχώρησης, υποκείμενος σε φόρο εγκατεστημένος σε κράτος-μέλος ή στο Ην. Βασίλειο εξακολουθεί να πρέπει να χρησιμοποιεί την ηλεκτρονική δικτυακή πύλη που έχει συστήσει το κράτος μέλος στο οποίο είναι εγκατεστημένος, προκειμένου να υποβάλει ηλεκτρονική αίτηση επιστροφής που αφορά ΦΠΑ, ο οποίος καταβλήθηκε στο Ην. Βασίλειο ή σε κράτος μέλος, αντιστοίχως, πριν τη λήξη της μεταβατικής περιόδου. Η αίτηση πρέπει να υποβληθεί σύμφωνα με τις προϋποθέσεις της Οδηγίας ΦΠΑ το αργότερο έως τις 31 Μαρτίου 2021.

Όταν λήξει η μεταβατική περίοδος θα αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόζονται οι κανόνες σε υποκείμενους στον φόρο, εγκατεστημένους στο ΗΒ που παρέχουν υπηρεσίες στην ΕΕ ή και αντίστροφα.

Μετά τη λήξη της μεταβατική περιόδου, κατά κανόνα, η παροχή υπηρεσιών από επιχείρηση ΗΒ σε επιχείρηση ΕΕ (Β2Β) θα φορολογείται στο κράτος-μέλος όπου είναι εγκατεστημένος ο πελάτης, που θα είναι υπόχρεος καταβολής του οφειλόμενου ΦΠΑ. Παροχή υπηρεσιών από επιχείρηση ΕΕ σε επιχείρηση Ην. Βασιλείου δεν θα φορολογείται. Επίσης, η παροχή υπηρεσιών από επιχειρήσεις της ΕΕ σε ιδιώτες στο Ην. Βασίλειο (Β2C) θα φορολογείται στο κράτος-μέλος στο οποίο είναι εγκατεστημένος ο παρέχων υπηρεσίες. Παροχή υπηρεσιών από επιχειρήσεις του Ην. Βασιλείου σε ιδιώτες στην ΕΕ δεν θα φορολογείται.

Για ορισμένες υπηρεσίες που παρέχονται από επιχειρήσεις Ην. Βασιλείου σε ιδιώτες στην ΕΕ, ο ΦΠΑ θα οφείλεται στην ΕΕ. Στην περίπτωση αυτή, το εν λόγω κράτος-μέλος μπορεί να απαιτήσει τον ορισμό φορολογικού αντιπροσώπου (αν ο υποκείμενος στον φόρο πάροχος υπηρεσιών είναι εγκατεστημένος σε τρίτη χώρα, η οποία δεν παρέχει διοικητική συνεργασία και συνδρομή για είσπραξη ΦΠΑ). Μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, η απαίτηση αυτή μπορεί να εφαρμόζεται και σε υποκείμενους στον φόρο εγκατεστημένους στο Ην. Βασίλειο. Ενδέχεται να υπάρχουν άλλοι ειδικοί κανόνες ανάλογα το είδος των υπηρεσιών. Τα κράτη-μέλη έχουν επίσης δυνατότητα να εφαρμόζουν, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, κανόνες περί «πραγματικής χρησιμοποίησης και εκμετάλλευσης».

Στο πλαίσιο αυτό, οι ενδιαφερόμενοι, αν είναι εγκατεστημένοι στην ΕΕ, πρέπει να εξοικειωθούν με τους κανόνες που εφαρμόζονται σε υπηρεσίες που παρέχονται και λαμβάνονται από τρίτες χώρες/εδάφη, ενώ αν είναι εγκατεστημένοι στο Ην. Βασίλειο, πρέπει να εξετάσουν εάν θα υπόκεινται σε νέους κανόνες περί υποχρέωσης απόδοσης ΦΠΑ για παροχές υπηρεσιών τους που πραγματοποιούνται εντός ΕΕ. Επίσης πρέπει να λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα για τις υπηρεσίες που καλύπτει η μικρή μονοαπευθυντική θυρίδα και πρέπει να παρακολουθούν στενά τις αλλαγές στις διαδικασίες αίτησης επιστροφής ΦΠΑ.

Κατά κανόνα, οι παροχές τηλεπικοινωνιακών, ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών ή ηλεκτρονικών υπηρεσιών (B2C)  πραγματοποιούνται στον τόπο που είναι εγκατεστημένος ο πελάτης. Εάν ο πελάτης είναι εγκατεστημένος στην ΕΕ, πάροχοι υπηρεσιών μη εγκατεστημένοι στο κράτος-μέλος του πελάτη, μπορούν να χρησιμοποιούν ειδικό καθεστώς για τη δήλωση και καταβολή οφειλόμενου ΦΠΑ, μέσω της μικρής μονοαπευθυντικής θυρίδας (MOSS), που αναγνωρίζει δύο καθεστώτα: το «ενωσιακό καθεστώς» για παρόχους εγκατεστημένους στην ΕΕ και το «μη ενωσιακό καθεστώς» για όσους δεν είναι εγκατεστημένοι στην ΕΕ.

Η MOSS παρέχει τη δυνατότητα σε υποκείμενο σε φόρο να υποβάλλει δήλωση ΦΠΑ (μέσω ΜΟSS) για κάθε ημερολογιακό τρίμηνο και τη δυνατότητα ενιαίας πληρωμής στο κράτος-μέλος εγγραφής, το οποίο στη συνέχεια θα διαβιβάσει τα στοιχεία και τις αντίστοιχες καταβολές στα διάφορα κράτη-μέλη κατανάλωσης.

Μετά τη μεταβατική περίοδο, πάροχοι υπηρεσιών, εγκατεστημένοι στο Ην. Βασίλειο, εγγεγραμμένοι στο «ενωσιακό καθεστώς» και πάροχοι υπηρεσιών, εγκατεστημένοι σε τρίτη χώρα, εγγεγραμμένοι στο «μη ενωσιακό καθεστώς» στο Ην. Βασίλειο, που θα συνεχίσουν να παρέχουν τηλεπικοινωνιακές, ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές, και ηλεκτρονικές υπηρεσίες σε πελάτες στην ΕΕ, πρέπει να αλλάξουν το καθεστώς τους και να κάνουν χρήση του «μη ενωσιακού καθεστώτος» σε ένα από τα κράτη-μέλη.

Οι εγκατεστημένοι στο Ην. Βασίλειο πάροχοι υπηρεσιών, εγγεγραμμένοι στο «ενωσιακό καθεστώς» στο Ην. Βασίλειο που είναι επίσης εγκατεστημένοι σε κράτος-μέλος, θα πρέπει να μεταφέρουν την εγγραφή τους στο εν λόγω κράτος μέλος, με ισχύ από τη λήξη της μεταβατικής περιόδου.

Μετά τη μεταβατική περίοδο, οι παρέχοντες υπηρεσίες, εγκατεστημένοι στην ΕΕ, εγγεγραμμένοι στο «ενωσιακό καθεστώς» και οι παρέχοντες υπηρεσίες, εγκατεστημένοι σε τρίτη χώρα/έδαφος, εγγεγραμμένοι στο «μη ενωσιακό καθεστώς», που θα συνεχίσουν να παρέχουν τηλεπικοινωνιακές, ραδιοφωνικές, τηλεοπτικές και ηλεκτρονικές υπηρεσίες σε πελάτες στο Ην. Βασίλειο, δεν θα μπορούν να χρησιμοποιούν τη MOSS για τη δήλωση και την καταβολή τυχόν ΦΠΑ οφειλόμενου στο Ην. Βασίλειο. Θα πρέπει να συμμορφώνονται με τους κανόνες που ισχύουν στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Παραμένει να διευκρινιστεί αν, από 1.1.2021 η υφιστάμενη MOSS θα επεκταθεί σε μονοαπευθυντική θυρίδα (OSS) και θα καλύπτει, μεταξύ άλλων, άλλες παροχές υπηρεσιών (B2C) που φορολογούνται στην ΕΕ ή όχι.

Επειδή η MOSS δεν είναι υποχρεωτική, πάροχοι υπηρεσιών εγκατεστημένοι στο Ην. Βασίλειο, που παρέχουν υπηρεσίες B2C, φορολογούνται στην ΕΕ και δεν επιθυμούν να χρησιμοποιούν το «μη ενωσιακό καθεστώς», θα πρέπει να εγγράφονται σε όλα τα κράτη-μέλη στα οποία οφείλουν ΦΠΑ.

Οι επιστροφές ΦΠΑ από κράτη-μέλη σε υποκείμενους στον φόρο εγκατεστημένους εκτός ΕΕ υπόκεινται στους ακόλουθους όρους:

• η αίτηση πρέπει να υποβάλλεται απευθείας στο κράτος μέλος από το οποίο ζητείται η επιστροφή
• η επιστροφή ΦΠΑ μπορεί να υπόκειται σε προϋπόθεση αμοιβαιότητας. Στις 8 Μαΐου 2020 η Επιτροπή πρότεινε να μετατεθεί κατά έξι μήνες η ημερομηνία εφαρμογής (COM(2020) 201 final)
• κάθε κράτος-μέλος μπορεί να ζητήσει από υποκείμενο σε φόρο εγκατεστημένος σε τρίτη χώρα να ορίσει φορολογικό αντιπρόσωπο προκειμένου να λάβει την επιστροφή του ΦΠΑ.

Μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, οι εν λόγω κανόνες εφαρμόζονται σε επιστροφές του ΦΠΑ σε σχέση με παροχές υπηρεσιών, από τα κράτη μέλη σε υποκείμενους στον φόρο εγκατεστημένους στο Ην. Βασίλειο.

Περισσότερες πληροφορίες μπορούν να αναζητηθούν στο Καθοδηγητικό Σημείωμα της Ευρ. Επιτροπής  vat–services_el.DOCX (europa.eu) καθώς και στη σχετική πληροφόρηση για το τι θα ισχύσει στο ΗΒ που έχει αναρτήσει το Γραφείο ΟΕΥ Λονδίνου στο portal Agora  του ΥΠΕΞ , στον σύνδεσμο Εισαγωγές στη ΜΒ 4 gb.pdf (mfa.gr) και ΦΠΑ ΜΒ-ΒΙ gb.pdf (mfa.gr).

Ενδοενωσιακή διασυνοριακή διακίνηση προϊόντων υποκείμενων σε ΕΦΚ σημαίνει ότι τα προϊόντα αυτά είναι δυνατό να διακινούνται μεταξύ κρατών μελών της ΕΕ, υπό καθεστώς αναστολής φόρου ή μετά τη θέση σε ανάλωση (καταβληθείς φόρος). Σε περίπτωση αναστολής φόρου, η καταχώριση και η έγκριση των οικονομικών φορέων αποτελούν προϋπόθεση. Οι διαδικασίες είναι ηλεκτρονικές και υποστηρίζονται από πανευρωπαϊκά πληροφοριακά συστήματα, EMCS για έλεγχο διακίνησης και SEED για καταχώριση οικονομικών φορέων.

Το άρθρο 52 της Συμφωνίας Αποχώρησης ορίζει ότι κατά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, «εν εξελίξει διακινήσεις» προϊόντων που υπόκεινται σε ΕΦΚ μεταξύ ΕΕ και Ην. Βασιλείου αντιμετωπίζονται ως ενδοενωσιακές διασυνοριακές διακινήσεις προϊόντων υποκείμενων σε ΕΦΚ. Άρα οποιοδήποτε ηλεκτρονικό Διοικητικό Έγγραφο (e-AD), Απλουστευμένο Συνοδευτικό Διοικητικό Έγγραφο (ΑΣΔΕ) ή εφεδρικό έγγραφο ΕΦΚ εγκεκριμένο από αρμόδια αρχή του Ην. Βασιλείου πριν τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, εξακολουθεί να αποτελεί έγκυρη απόδειξη του ενωσιακού χαρακτήρα για τα προϊόντα. Αναφορά παραλαβής, αναφορά εξαγωγής, αντίτυπο αριθ. 3 του ΑΣΔΕ ή άλλο έγγραφο ΕΦΚ που πιστοποιεί τη λήξη εν εξελίξει διακίνησης, που έχει εγκριθεί από την αρμόδια αρχή του Ην. Βασιλείου έως 31.5.2021, εξακολουθεί να αποτελεί έγκυρη απόδειξη της λήξης της διακίνησης προϊόντων ΕΦΚ. ‘Εκθεση ελέγχου, αναφορά συμβάντος ή άλλο έγγραφο που επηρεάζει εν εξελίξει διακίνηση (π.χ. πιστοποιώντας την καταστροφή των προϊόντων) και έχει εγκριθεί από αρμόδια αρχή του Ην. Βασιλείου έως 31.5.2021 εξακολουθεί να ισχύει. Διατηρούνται όλοι οι ρόλοι ΕΦΚ για όλα τα τελωνεία του Ην. Βασιλείου στον κατάλογο των τελωνείων έως 31.5.2021. Οι κατάλογοι κωδικών των συστημάτων ΤΠ για ΕΦΚ θα κοινοποιούνται στο Ην. Βασίλειο έως 31.5.2021.

Οι οικονομικοί φορείς που εμπορεύονται προϊόντα που υπόκεινται σε ΕΦΚ οφείλουν να κλείσουν, πριν τις 31.5.2021, διακινήσεις σε εξέλιξη, που ξεκίνησαν πριν και έφτασαν μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου.

Μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, το καθεστώς αυτό δεν θα εφαρμόζεται πλέον σε διακινήσεις προϊόντων υποκείμενων σε ΕΦΚ από το Ην. Βασίλειο προς την ΕΕ και το αντίστροφο. Οι διακινήσεις αυτές θα καταστούν εισαγωγές και εξαγωγές, αντίστοιχα.

Από 1.1.2021, οι οικονομικοί φορείς του Ην. Βασιλείου δεν θα μπορούν πλέον να χρησιμοποιούν το EMCS για διακινήσεις προς την ΕΕ. Οι οικονομικοί φορείς της ΕΕ πρέπει να χρησιμοποιούν το EMCS για την περαιτέρω διακίνηση από τα σημεία εισόδου στην ΕΕ έως τον τελικό προορισμό (έμμεσες εισαγωγές). Οι τελωνειακές διατυπώσεις θα πρέπει να ολοκληρώνονται πριν από την έναρξη μιας τέτοιας έμμεσης εισαγωγής. Για διακινήσεις προϊόντων υποκείμενων σε ειδικούς φόρους κατανάλωσης προς το Ην. Βασίλειο θα απαιτείται διασάφηση εξαγωγής, καθώς και ηλεκτρονικό διοικητικό έγγραφο (e-AD). Οι οικονομικοί φορείς της ΕΕ πρέπει να χρησιμοποιούν το EMCS για τη διακίνηση από το σημείο αποστολής έως το σημείο εξόδου (έμμεσες εξαγωγές). Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να τηρούνται τελωνειακές διατυπώσεις και δεν θα είναι πλέον δυνατή η χρήση καθεστώτος καταβληθέντος φόρου για την έμμεση διακίνηση προϊόντων που υπόκεινται σε ειδικούς φόρους κατανάλωσης. Επιπλέον, μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου:

– θα παύσει να ισχύει η καταχώριση στο SEED οικονομικών φορέων εγκατεστημένων στο Ην. Βασίλειο, καθώς και η έγκρισή τους. Κατά συνέπεια, δεν θα μπορούν να στέλνουν ή να λαμβάνουν νέα e-AD

– δεν θα είναι δυνατή η δημιουργία ή επικαιροποίηση καταχωρίσεων και εγκρίσεων για οικονομικούς φορείς εγκατεστημένους στο Ην. Βασίλειο

– θα παύσουν να ισχύουν οι εγκρίσεις φορολογικών αποθηκευτών εγκατεστημένων στο Ηνωμένο Βασίλειο

– καμία εγγύηση ή απαλλαγή δεν θα αναγνωρίζεται αυτόματα μεταξύ Ην. Βασιλείου και κρατών μελών της ΕΕ

– δεν θα γίνεται διαχείριση καμίας οφειλής ΕΦΚ μεταξύ Ην. Βασιλείου και κρατών μελών της ΕΕ και

– δεν θα υπάρχει καμία νομική βάση για την κατάπτωση εγγυήσεων τις οποίες κατέχουν αποστολείς και/ή παραλήπτες του Ηνωμένου

Στο πλαίσιο αυτό, συνιστάται ιδίως στους ενδιαφερομένους που συμμετέχουν στο εμπόριο προϊόντων υποκείμενων σε ειδικούς φόρους κατανάλωσης:

− να εξοικειωθούν με τις νέες διαδικασίες και υποχρεώσεις σχετικά με προϊόντα που υπόκεινται σε ειδικούς φόρους κατανάλωσης και αποτελούν αντικείμενο εμπορικών συναλλαγών με το Ηνωμένο Βασίλειο·

− να κλείσουν το ταχύτερο δυνατόν, και σε κάθε περίπτωση πριν από τις 31 Μαΐου 2021, τις διακινήσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου· και

− σε περιπτώσεις που φορολογικές αποθήκες στο έδαφος της ΕΕ έχουν σχέση μόνο με εγκεκριμένους αποθηκευτές εγκατεστημένους στο Ηνωμένο Βασίλειο, να λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα για να τις θέσουν υπό τον έλεγχο εγκεκριμένου αποθηκευτή εγκατεστημένου σε κράτος μέλος της ΕΕ.

Η συνέχιση ισχύος ή χρήσης των τελωνειακών αδειών/δηλώσεων θα εξαρτηθεί από το είδος, τον δικαιούχο και την γεωγραφική κάλυψη της άδειας.

Πριν την λήξη της μεταβατικής περιόδου, άδειες που έχουν χορηγηθεί από τελωνειακές αρχές ΗΒ ή κ-μ ΕΕ σε οικονομικούς φορείς με EORI ΗΒ, θα συνεχίσουν να ισχύουν αποκλειστικά και μόνο για τις εν εξελίξει καταστάσεις και τα εν εξελίξει καθεστώτα, μέχρι αυτά να λήξουν ή να εκκαθαριστούν (άρθρο 49.1 ΣΑ).

Μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, κατά κανόνα και εφόσον δεν επιτευχθεί εμπορική συμφωνία ΗΒ-ΕΕ,  οι άδειες του ΗΒ θα παύσουν να ισχύουν (εκτός αν ο οικονομικός φορέας διαθέτει εγκατάσταση εντός ΕΕ και μπορεί να λάβει και αριθμό ΕΟRI της ΕΕ ώστε να τροποποιηθεί η άδεια του σε άδεια κ-μ EE). Συγκεκριμένα:

• Άδειες που έχουν χορηγηθεί από κ-μ ΕΕ σε οικονομικούς φορείς ΗΒ πρέπει να τροποποιηθούν, είτε αυταπάγγελτα από τα τελωνεία, είτε κατόπιν αίτησης των οικονομικών φορέων, ώστε να ληφθεί υπ’ όψιν η λήξη της μεταβατικής, η γεωγραφική κάλυψη κλπ (πχ διαγραφή λιμένων ΗΒ, με εξαίρεση λιμένες Β. Ιρλανδίας). Η υποβολή αιτήσεων έκδοσης ή τροποποίησης άδειας μπορεί να γίνουν από τους οικονομικούς φορείς στις τελωνειακές αρχές των κ-μ ΕΕ πριν το τέλος της μεταβατικής περιόδου. Οικονομικοί φορείς που έχουν ταυτόχρονα EORI ΗΒ και ΕΟRI κ-μ ΕΕ (με μελλοντική έναρξη ισχύος) θα πρέπει να υποβάλλουν αιτήσεις για άδειες που θα διεκπεραιώνονται εκτός συστήματος τελωνειακών αποφάσεων.

• Απλουστεύσεις διαμετακόμισης που έχουν χορηγηθεί από το ΗΒ, θα συνεχίσουν να ισχύουν αλλά θα διεκπεραιώνονται ως εθνικές του ΗΒ, βάσει της Σύμβασης περί Κοινού Καθεστώτος Διαμετακόμισης, στην οποία το ΗΒ θα καταστεί αυτόνομο μέρος πριν την λήξη της μεταβατικής περιόδου. Άδειες απλουστευμένων διαδικασιών SASP δεν θα ισχύουν, εκτός αν τροποποιηθούν και γίνουν εθνικές. Άδειες για χρήση συνολικής εγγύησης με εγγυητή στο ΗΒ παύουν να ισχύουν. Ο δικαιούχος πρέπει να την αντικαταστήσει με πράξη που πληροί τις προϋποθέσεις.

• Για καθεστώτα εκτός διαμετακόμισης:

(α) οι άδειες για εγκαταστάσεις τελωνειακής αποταμίευσης θα πρέπει να τροποποιηθούν ώστε να αποκλειστεί η δυνατότητα τελωνειακής αποταμίευσης μετά την λήξη της μεταβατικής.

(β) εμπορεύματα (αναλώσιμα προϊόντα) σε καθεστώς προσωρινής εισαγωγής και εξαγωγής μπορούν να συνοδεύονται από Δελτία ΑΤΑ, με τον ίδιο τρόπο που χρησιμοποιούνται μεταξύ ΕΕ και τρίτων χωρών. Το ΗΒ είναι αυτόνομο μέρος στην Σύμβαση ΑΤΑ και στη Σύμβαση Κωνσταντινούπολης και άρα συνεχίζουν να ισχύουν για προϊόντα σε καθεστώς προσωρινής εισαγωγής. Επομένως και μετά την λήξη της μεταβατικής, τα δελτία ΑΤΑ μπορούν να συνοδεύουν εμπορεύματα μεταφερόμενα προσωρινά από ΗΒ σε ΕΕ (και αντίστροφα). Για εμπορεύματα τρίτης χώρας στο ΗΒ που εισάγονται στην ΕΕ πριν το τέλος της μεταβατικής και επανεξάγονται από κ-μ της ΕΕ μετά το τέλος της μεταβατικής, το τελωνεία εξόδου σφραγίζει το φύλλο επανεξαγωγής (ως αποδεικτικό) το οποίο στέλνεται και στο τελωνείο του ΗΒ που είχε λάβει τα εμπορεύματα. Το ίδιο ισχύει και για τα δελτία ΑΤΑ σε αντίστοιχη περίπτωση.

• Αποφάσεις για δεσμευτικές δασμολογικές πληροφορίες (ΔΔΠ – αφορούν δασμολογική κατάταξη εμπορευμάτων) που έχουν εκδώσει το ΗΒ και τα κ-μ (σε δικαιούχους με EORI HB) παύουν να ισχύουν. Οι αποφάσεις αυτές δεν μπορούν να τροποποιηθούν και οι δικαιούχοι πρέπει να εκδόσουν  έγκυρο αριθμό EORI, προτού κάνουν αίτηση για νέα απόφαση ΔΔΠ ή και για επανέκδοση της προηγούμενης Απόφασης ΔΔΠ.

• Το ίδιο ισχύει και για τις Αποφάσεις για δεσμευτικές πληροφορίες καταγωγής (ΔΠΚ- αφορούν προσδιορισμό καταγωγής εμπορευμάτων), όπου οι εισροές του ΗΒ δεν θα θεωρούνται καταγόμενες μετά την λήξη της μεταβατικής.

Ετικέτες αποσκευών μπορούν να συνεχίσουν να τοποθετούνται σε παραδιδόμενες αποσκευές που αναχωρούν (αεροπορικώς) από ΗΒ πριν και φτάνουν στην ΕΕ μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου.

Μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, οι απαγορεύσεις και περιορισμοί εισαγωγής- εξαγωγής του ΕΤΚ της ΕΕ θα πάψουν να ισχύουν ως προς το ΗΒ και, αναλόγως αν επιτευχθεί μελλοντική εμπορική συμφωνία ΗΒ-ΕΕ και τι θα περιλαμβάνει ή όχι, από 1.1.2021, απαγορεύσεις και περιορισμοί που προβλέπονται στις εμπορικές συναλλαγές της ΕΕ με τρίτες χώρες μπορεί να εφαρμοστούν και στις εισαγωγές και τις εξαγωγές από και προς το ΗΒ.

       Απαγορεύσεις και περιορισμοί είναι: (α) συνολικές απαγορεύσεις ή απαγορεύσεις, (β) αναγκαίοι έλεγχοι στα σύνορα από εξειδικευμένες αρχές (υγεία, ασφάλεια τροφίμων κλπ), (γ) ποσοτικοί περιορισμοί βάσει ποσοστώσεων, (δ) άδεια/καταχώρηση εισαγωγέα ή εξαγωγέα, (ε) άδεια/έγκριση από αρχή ή κοινοποίηση σε αρχή αποστολής, (στ) πρόσθετα έγγραφα (άδειες, εγκρίσεις, πιστοποιητικά που συνοδεύουν αποστολή κλπ), (ζ) πρόσθετη δέουσα επιμέλεια από τον εισαγωγέα. Για ορισμένες από τις ανωτέρω απαγορεύσεις και περιορισμούς απαιτούνται ειδικές «άδειες εισαγωγής-εξαγωγής». 

     Άδειες εισαγωγής-εξαγωγής: αποτελούν υποσύνολο των απαγορεύσεων και περιορισμών και έχουν τη μορφή υποχρεωτικής αδειοδότησης, έγκρισης ή γωστοποίησης αποστολής από και προς την ΕΕ από τρίτες χώρες. Εκδίδονται από αρμόδιες αρχές κ-μ (η της Ευρ. Επιτροπή) και η συμμόρφωση ελέγχεται από τις τελωνειακές αρχές (πχ για απόβλητα, επικίνδυνα χημικά, υδροφλοράνθρακες, Γενετικά Τροποποιημένοι Οργανισμοί, είδη προς εξαφάνιση, όπλα, πυρηνικά/ραδιενεργά, διπλή χρήσης, στρατιωτική τερνολογία, ναρκωτικά, πολιτιστικά αγαθά, εμπάργκο όπλων, διαμάντια, για χρήση βασανιστηρίων κλπ). Συνήθως δεν απαιτούνται για ενδοενωσιακές αποστολές (οι απαιτήσεις συνήθως διαφέρουν). Πριν και κατά την λήξη της μεταβατικής περιόδου, εν εξελίξει διακινήσεις εμπορευμάτων από και προς το ΗΒ, ως προς την απαίτηση άδειας εισαγωγής-εξαγωγής, αντιμετωπίζονται ως ενδοενωσιακές. Μετά την λήξη της μεταβατικής περιόδου, αν δεν προβλεφθεί σχετική πρόνοια στην μελλοντική εμπορική συμφωνία ή σε περίπτωση μη συμφωνίας, στις περιπτώσεις που απαιτείται άδεια εξαγωγής-εισαγωγής από τρίτη χώρα,  θα απαιτείται και για εισαγωγές στην ΕΕ από το ΗΒ και για εξαγωγές από την ΕΕ στο ΗΒ.

    Το Πρωτόκολλο για την Ιρλανδία προβλέπει ότι το καθεστώς απαγορεύσεων και περιορισμών της ΕΕ θα περιλαμβάνει και τη Β. Ιρλανδία, άρα απαγορεύσεις και περιορισμοί εισαγωγών δεν θα εφαρμόζονται σε αποστολές από την Β. Ιρλανδία προς την ΕΕ , αλλά θα εφαρμόζονται στις αποστολές από Μ. Βρετανία προς τη Β. Ιρλανδία και από τρίτες χώρες προς τη Β. Ιρλανδία. Απαγορεύσεις και περιορισμοί εξαγωγών δεν θα εφαρμόζονται σε αποστολές από την ΕΕ προς την Β. Ιρλανδία, ούτε από την Β. Ιρλανδία σε τρίτες χώρες, αλλά θα εφαρμόζονται, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, σε αποστολές από την Β. Ιρλανδία στη Μ. Βρετανία.

Μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου το ΗΒ δεν θα αποτελεί πλέον τελωνειακό έδαφος της ΕΕ και το περιεχόμενο (ύλες ή εργασίες μεταποίησης) του ΗΒ θα θεωρείται «μη καταγόμενο» για τον προσδιορισμό της προτιμησιακής καταγωγής εμπορευμάτων. Εξαγωγείς και παραγωγοί της ΕΕ που συντάσσουν αίτηση για αποδεικτικό καταγωγής με σκοπό την εξαγωγή προς χώρα εταίρο πρέπει να λαμβάνουν υπ’όψιν τον μη καταγόμενο χαρακτήρα εισροών ΗΒ, για οποιεσδήποτε εξαγωγές τους πραγματοποιούνται μετά την λήξη της μεταβατικής περιόδου. Εισαγωγείς της ΕΕ που ζητούν προτιμησιακή μεταχείριση στην ΕΕ [βάσει συμφωνίας ελευθέρων συναλλαγών ΗΒ-ΕΕ ή αυτόνομου προτιμησιακού καθεστώτος π.χ. Σύστημα Γενικευμένων Προτιμήσεων του ΠΟΕ (αναλόγως δηλ. αν θα υπάρξει εμπορική συμφωνία ΗΒ-ΕΕ πριν το τέλος της μεταβατικής περιόδου ή θα επικρατήσει το σενάριο no deal)],  πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι εξαγωγείς τρίτων χωρών μπορούν να αποδείξουν ότι τα εμπορεύματα πληρούν τις προϋποθέσεις προτιμησιακής καταγωγής. Προμηθευτές κ-μ ΕΕ πρέπει να ενημερώνουν σχετικά τους εξαγωγείς και συναλλασομένους, μέσω δηλώσεων προμηθευτή και να τους προειδοποιούν αν οι δηλώσεις τακτικού προμηθευτή συνεχίζουν να ισχύουν ή όχι. Οι δηλώσεις προμηθευτή μπορούν, μετά τη λήξη της μεταβατικής, να χρησιμοποιούνται ως δικαιολογητικά για να εκδίδονται αποδεικτικά καταγωγής (δεν θα λαμβάνεται όμως υπ’όψιν το περιεχόμενο ΗΒ για την απόκτηση καταγωγής).  Μη καταγόμενα θεωρούνται : (α) εμπορεύματα που παράγονται στο ΗΒ πριν τη λήξη της μεταβατικής αλλά μεταφέρονται ή εισάγονται στην ΕΕ μετά τη λήξη της, (β) εμπορεύματα  που παράγονται στην ΕΕ αλλά βρίσκονται στο ΗΒ πριν τη λήξη της και εισάγονται στην ΕΕ μετά τη λήξη της (αρχή εδαφικότητας) και (γ) εμπορεύματα καταγόμενα από προτιμησιακές χώρες εταίρους εισηγμένα στο ΗΒ πριν τη λήξη της μεταβατικής και εισαγόμενα στην ΕΕ μετά τη λήξη της (μη καταγόμενα από προτιμησιακό εταίρο, άρα δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιούνται για σκοπούς σώρευσης με την χώρα εταίρο/διμερής σώρευση ή με άλλες χώρες εταίρους/διαγώνια σώρευση).  Εμπορεύματα καταγόμενα από την ΕΕ που εξάγονται ή εισάγονται μετά τη λήξη της μεταβατικής, μέσω του ΗΒ, σε τρίτη χώρα (προτιμησιακό εταίρο) μπορεί να δικαιούνται προτιμησιακής μεταχείρισης στον εν λόγω προτιμησιακό εταίρο (υπό προϋπόθεση απευθείας μεταφοράς ή μη διενέργειας εργασιών). Τα ενωσιακά εμπορεύματα θα θεωρούνται καταγόμενα κατά την λήξη της μεταβατικής περιόδου και μέχρι να φτάσουν στον τελικό αποδέκτη τους, αλλά θα πρέπει να συνοδεύονται από έγγραφα (αποδεικτικά καταγωγής) που θα αποδεικνύουν ότι έχουν παραχθεί στην ΕΕ ή ότι προέρχονται από προτιμησιακές χώρες εταίρους της ΕΕ και βρίσκονται στο ΗΒ, πριν τη λήξη της μεταβατικής περιόδου. Η ισχύς των αποδεικτικών καταγωγής που έχουν εκδοθεί από την ΕΕ ή το ΗΒ περιορίζεται στην περίοδο που προβλέπεται στις σχετικές διατάξεις προτιμησιακών καθεστώτων της ΕΕ. Οι προτιμησιακές χώρες εταίροι μπορούν να ζητούν την επαλήθευσή τους, για τον λόγο αυτό η ενωσιακή καταγωγή πρέπει να προσδιορίζεται κατά την εξαγωγή. Είναι δυνατή η έκδοση αποδεικτικών καταγωγής μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, για εξαγωγές που πραγματοποιήθηκαν πριν τη λήξη (αντίγραφα πιστοποιητικών κυκλοφορίας, πιστοποιητικά κυκλοφορίας που εκδίδονται εκ των υστέρων και εκ των υστέρων δηλώσεις καταγωγής, βεβαιώσεις καταγωγής και δηλώσεις τιμολογίου).  Για τους εγκεκριμένους εξαγωγείς, άδειες που χορηγήθηκαν από τελωνειακές αρχές ΗΒ ή κ-μ ΕΕ σε εξαγωγείς και επανεξαγωγείς εγκατεστημένους  στο ΗΒ, παύουν να ισχύουν στην ΕΕ από 1.1.2021. Εγκεκριμένοι εξαγωγείς και επαναποστολείς ΕΕ εγκαταστημένοι στην ΕΕ, θα πρέπει να ενημερώνουν τις οικείες εθνικές  τελωνειακές αρχές για όποιες αλλαγές προκύψουν στις προϋποθέσεις βάσει των οποίων χορηγήθηκε η άδεια (πχ περιεχόμενο ΗΒ μη καταγόμενο). Οι τελωνειακές αρχές ΕΕ θα πρέπει να τροποποιούν ή να ανακαλούν την άδεια κατά περίπτωση. Σε ό,τι αφορά τους εγγεγραμμένους εξαγωγείς, για την σύνταξη βεβαιώσεων ή δηλώσεων καταγωγής (ως προς προτιμησιακή καταγωγή ΕΕ) ισχύουν τα ακόλουθα : (α) εγγραφή εγγεγραμμένων εξαγωγέων στο σύστημα REX στο ΗΒ, παύει να ισχύει, (β) εγγραφή από τελωνειακή αρχή κ-μ εγγεγραμμένων εξαγωγέων και επαναποστολέων στο ΗΒ (ή στην ΕΕ με ΕΟRΙ ΗΒ) παύει να ισχύει, (γ) εγγεγραμμένοι εγκατεστημένοι εντός ΕΕ πρέπει ενημερώνουν την οικεία τελωνειακή αρχή για αλλαγές  στις πληροφορίες εγγραφής τους. Οι τελωνειακές αυτές αρχές θα ανακαλούν τη εγγραφή αν δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις. Για παρεκκλίσεις από ποσοστώσεις καταγωγής και δασμολογικές ποσοστώσεις θα ισχύουν αυτά που ισχύουν στο άρθρο 56.4 ΕΤΚ.

Μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, δεν θα είναι πλέον δυνατό να υποβάλλονται από τους ενδιαφερομένους Ενωσιακές Αιτήσεις σε αρμόδια τελωνειακή υπηρεσία του ΗΒ, με τις οποίες να ζητείται παρέμβαση για εμπορεύματα που μπορεί να παραβιάζουν δικαιώματα διανοητικής διαδικασίας. Ενωσιακές Αιτήσεις που υποβάλλονται πριν την λήξη της μεταβατικής περιόδου από κ-μ ΕΕ συνεχίζουν να ισχύουν για τα κ-μ ΕΕ, αλλά παύουν να ισχύουν για το ΗΒ ακόμη και αν το περιλαμβάνουν/αναφέρουν. Ενωσιακή αίτηση που εκδόθηκε για ένα κ-μ και το ΗΒ συνεχίζει να ισχύει μόνο ως εθνική αίτηση για το εν λόγω κ-μ. Ούτε οι Αποφάσεις Έγκρισης Ενωσιακών Αιτήσεων που εκδόθηκαν από το ΗΒ θα ισχύουν και οι δικαιούχοι θα πρέπει να υποβάλουν νέα αίτηση για έγκριση σε κ-μ της ΕΕ. Αποφάσεις από κ-μ να ασκήσει παρέμβαση που αφορά το ΗΒ εξακολουθεί να ισχύει ως εθνική.  Το Πρωτόκολλο για την Ιρλανδία προβλέπει ότι ο Κανονισμός 608/2013 (για τον τελωνειακό έλεγχο των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας) θα συνεχίσει να εφαρμόζεται κανονικά στην Β. Ιρλανδία, ενώ Αποφάσεις Έγκρισης που εκδίδονται από τις βρετανικές αρχές σε σχέση με την Β. Ιρλανδία θα ισχύουν εσωτερικά στο ΗΒ ως προς την  Β. Ιρλανδία, αλλά δεν θα ισχύουν στην ΕΕ για το ΗΒ. Σε περίπτωση που συνομολογηθεί η μελλοντική εμπορική συμφωνία, μπορεί να υπάρχουν προβλέψεις για την συνέχιση της συνεργασίας και ενίσχυση της επιβολής του νόμου εναντίον παραβίασης δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας.

Όλα τα ανωτέρω και περαιτέρω πληροφορίες για το τι θα ισχύσει στο τέλος της μεταβατικής περιόδου, περιλαμβάνονται στa Notices της Ευρ. Επιτροπής intellectual_property_enforcement_by_customs_el.docx (europa.eu)

Η διακινήση πολιτιστικών αγαθών σε εξέλιξη μεταξύ ΗΒ και ΕΕ κατά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου θα θεωρείται διακίνηση μεταξύ κ-μ και δεν χρειάζεται άδεια (άρθρο 49.1. ΣΑ). Μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, οι Κανονισμοί (ΕΚ) 116/2009 και (ΕΕ) 2019/880 για την εξαγωγή και την είσοδο/εισαγωγή πολιτιστικών αγαθών στην ΕΕ, θα πάψουν να ισχύουν ως προς το ΗΒ, ενώ οι άδειες εξαγωγής που είχαν εκδοθεί από το ΗΒ δεν θα ισχύουν πλέον για αποστολές από κ-μ ΕΕ σε τρίτη χώρα. Κατά συνέπεια, αν δεν υπάρξει κάποια διαφορετική πρόνοια στην μελλοντική εμπορική συμφωνία ΗΒ-ΕΕ, πολιτιστικά αγαθά που εξάγονται από την ΕΕ στο ΗΒ θα πρέπει να συνοδεύονται από άδεια εξαγωγής, εκδοθείσα από αρμόδια αρχή του κ-μ προέλευσης, εφόσον τα αγαθά παρέμεναν εκεί νόμιμα και οριστικά μέχρι την 1.1.1993 ή μετά την ημερομηνία αυτή εφόσον τα αγαθά εισήλθαν στο κ-μ προέλευσης, νόμιμα και οριστικά, είτε από άλλο κ-μ ή τρίτη χώρα μ ή επανεισήχθησαν από τρίτη χώρα στην οποία είχαν αποσταλεί νόμιμα από κ-μ. Επιπλέον, μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, αν δεν υπάρξει κάποια διαφορετική ρύθμιση στην μελλοντική εμπορική συμφωνία ΗΒ και ΕΕ, θα υφίσταται γενική απαγόρευση για την είσοδο στην ΕΕ παράνομα εξαχθέντων πολιτιστικών αγαθών καταγωγής ΗΒ ή τρίτης χώρας, ενώ μακροπρόθεσμα, για εισαγωγές στην ΕΕ θα απαιτείται άδεια εισαγωγής ή υποβολή δήλωσης εισαγωγέα σε τελωνείο κ-μ της ΕΕ. Σε ότι τέλος αφορά το Πρωτόκολλο για την Ιρλανδία, η διακίνηση πολιτιστικών αγαθών από την ΕΕ στην Β. Ιρλανδία δεν θα αποτελεί εξαγωγή, αλλά από την Β. Ιρλανδία στην Μ. Βρετανία ή σε τρίτη χώρα θα αποτελεί εξαγωγή. 

Όλα τα ανωτέρω και περαιτέρω πληροφορίες για το τι θα ισχύσει στο τέλος της μεταβατικής περιόδου, περιλαμβάνονται στa Notices της Ευρ. Επιτροπής export-cultural-goods_el.docx (europa.eu) .

Το Πρωτόκολλο για την Ιρλανδία/Β. Ιρλανδία (Συμφωνία Αποχώρησης) επιβάλει πρωτοφανείς στα χρονικά εμπορικούς, τελωνειακούς και φορολογικούς κανόνες για την Β. Ιρλανδία, την οποία αντιμετωπίζει ταυτόχρονα ως τελωνειακό έδαφος της ΕΕ για το εμπόριο αγαθών (στο οποίο επιβάλλεται η τελωνειακή νομοθεσία και οι πρόνοιες των διεθνών συμφωνιών της ΕΕ με τρίτες χώρες), αλλά και ως τελωνειακό έδαφος του ΗΒ σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τρίτων χωρών. Η εφαρμογή του αποτελεί μεγάλη πρόκληση και για την ΕΕ, αλλά κυρίως για την Βρετανική πλευρά: όσο πλησιάζει η ημερομηνία έναρξης εφαρμογής του (1.1.2021) και γίνονται αντιληπτές όλες οι παράμετροι του – π.χ. επιβολή τελωνειακών και λοιπών ελέγχων όχι στο χερσαίο σύνορο Ιρλανδίας (ΕΕ) και Β. Ιρλανδίας (ΗΒ) αλλά στα λιμάνια της Β. Ιρλανδίας και στην Ιρλανδική θάλασσα, μη δυνατότητα παροχής βρετανικών κρατικών επιδοτήσεων σε επιχειρήσεις Β. Ιρλανδίας, ιδίως εν μέσω covid19 κλπ – τόσο η Βρετανική πλευρά εμφανίζεται διστακτική να το εφαρμόσει. Για τον λόγο αυτό, η Βρετανική κυβέρνηση κατέθεσε αρχές Οκτωβρίου 2020 νομοσχέδιο που προέβλεπε ότι με υπουργικές αποφάσεις θα μπορεί να μην εφαρμόζει τις πρόνοιες του πρωτοκόλλου, π.χ για διασαφήσεις ελέγχου, κρατικές επιδοτήσεις, επιβολή φόρου σε αγαθά που εισέρχονται από το ΗΒ στη Β. Ιρλανδία, επιστροφή φόρου από το ΗΒ στην ΕΕ, διατυπώσεις για αγαθά βρετανικής προέλευσης ή προέλευσης τρίτης χώρας που κινδυνεύουν να διοχετευτούν στην Ενιαία Αγορά κλπ. Ως ένδειξη καλής θέλησης και για να απεγκλωβιστούν οι αδιέξοδες διαπραγματεύσεις για την μελλοντική συμφωνία, το ΗΒ δέχθηκε τελικά να απαλείψει τις επίμαχες διατάξεις. Από ελληνικής πλευράς μας ενδιαφέρει η παρακολούθηση της εφαρμογής του Πρωτοκόλλου στην μακροχρόνια αποθήκευση εμπορευμάτων, τα free ports και τις ζώνες ελευθέρων συναλλαγών που επιδιώκει να εγκαταστήσει το ΗΒ στο Β. Ιρλανδία, κυρίως για λόγους αποτροπής της παράνομης εμπορίας πολιτιστικών αγαθών.