Τόσο η ΕΕ όσο και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν υιοθετήσει συγκεκριμένες διαπραγματευτικές θέσεις για το πως και με ποιόν τρόπο επιθυμούν να συνεχισθεί η μεταξύ τους συνεργασία μετά το τέλος της μεταβατικής περιόδου
Από τον Σεπτέμβριο του 2017 έως και τον Οκτώβριο του 2018 η ΕΕ και τα κράτη-μέλη της προετοιμάζονταν εντατικά για το ενδεχόμενο εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ χωρίς Συμφωνία Αποχώρησης.
Η Συμφωνία Αποχώρησης κυρώθηκε και ισχύει κανονικά από 1 Φεβρουαρίου του 2020. Οι διαπραγματεύσεις όμως συνεχίζονται. Αφορούν τώρα την μελλοντική συνεργασία των δύο πλευρών και τις συμφωνίες που θα διέπουν την συνεργασία αυτή.
Εάν μέχρι το τέλος της μεταβατικής περιόδου, δεν συμφωνηθεί το πλαίσιο μελλοντικής συνεργασίας Ηνωμένου Βασιλείου και ΕΕ, τότε το ενδεχόμενο λήξης της μεταβατικής περιόδου χωρίς συμφωνία μελλοντικής συνεργασίας επανέρχεται στο προσκήνιο.
Στην περίπτωση αυτή, οι εμπορικές και οικονομικές συναλλαγές μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και ΕΕ θα γίνονται υπό τους κανόνες του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), άρα δεν θα υπάγονται σε προτιμησιακό καθεστώς και θα διέπονται από δασμούς, ποσοστώσεις και άλλους εμπορικούς περιορισμούς. Επιπλέον, δεν θα υπάρχει πλαίσιο ειδικότερης συνεργασίας για πολλούς σημαντικούς τομείς, όπως οι μεταφορές, η ανταλλαγή δεδομένων και πληροφοριών, η αστυνομική και δικαστική συνεργασία κλπ
Το 2017 και το 2018 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε κυκλοφορήσει 92 τεχνικά ενημερωτικά Σημειώματα και είχε δημοσιοποιήσει 6 σχετικές Ανακοινώσεις για την περίπτωση εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ χωρίς Συμφωνία Αποχώρησης, με στόχο τον καλύτερο δυνατό συντονισμό των μέτρων εκτάκτου σχεδιασμού σε κοινοτικό και εθνικό επίπεδο.
Επιπλέον είχε λάβει σειρά νομοθετικών, εκτελεστικών, τεχνικών και διοικητικών μέτρων σε κοινοτικό επίπεδο και είχε ενθαρρύνει τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ να λάβουν εθνικά προσωρινά μέτρα εκτάκτου ανάγκης για το σενάριο μη συμφωνίας, σε ζητήματα αμιγώς εθνικής αρμοδιότητας και να ενημερώσουν το κοινό για τις επιπτώσεις του σεναρίου αυτού.
Στο πλαίσιο αυτό η Ελλάδα υιοθέτησε δύο νόμους για την περίπτωση εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ χωρίς Συμφωνία Αποχώρησης, υιοθέτησε διοικητικά και τεχνικά μέτρα διευκόλυνσης του εμπορίου, της κυκλοφορίας και των συναλλαγών, ενώ προχώρησε και σε σειρά ενημερωτικών εκδηλώσεων για πολίτες και επιχειρήσεις.
Σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί συμφωνία για την μελλοντική συνεργασία Ηνωμένου Βασιλείου και ΕΕ, η Ένωση και τα κράτη-μέλη μπορούν, εφόσον κριθεί εκ νέου απαραίτητο, να επανενεργοποιήσουν κάποια προσωρινά μέτρα εκτάκτου ανάγκης. Αυτό θα εξαρτηθεί από την πορεία των διαπραγματεύσεων.
Το 2018 και το 2019, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διοργάνωσε σειρά εξειδικευμένων ενημερωτικών σεμιναριών στις Βρυξέλλες για το ενδεχόμενο εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ χωρίς Συμφωνία Αποχώρησης και σχεδίασε μέτρα εκτάκτου ανάγκης για τους τομείς που θα επηρεάζονταν περισσότερο από μία άτακτη αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ. Τα μέτρα αυτά εκτάκτου σχεδιασμού, νομοθετικού, εκτελεστικού, τεχνικού και διοικητικού περιεχομένου, θα ίσχυαν μόνο αν επικρατούσε το σενάριο εξόδου χωρίς Συμφωνία Αποχώρησης και δεν τέθηκαν τελικά σε εφαρμογή.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχώρησε επίσης σε σειρά νομοθετικών πρωτοβουλιών για τα πλέον άμεσα και επείγοντα προβλήματα που θα προέκυπταν από μία άτακτη αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, σε περίπτωση μη κύρωσης της Συμφωνίας Αποχώρησης.
Επρόκειτο για Κανονισμούς του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και για εκτελεστικές ή κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με κατεπείγοντα προσωρινά μέτρα σε καίριους τομείς όπως αερομεταφορές, οδικές μεταφορές, σιδηροδρομικές μεταφορές, θεωρήσεις, χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες / κεντρικοί αντισυμβαλλόμενοι, χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες / κεντρικά αποθετήρια αξιών, αλιεία, προϋπολογισμός της ΕΕ για το 2019/2020 (χωρίς συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου), ενεργειακή επάρκεια, κοινωνική ασφάλιση, Erasmus+ κ.ά.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συντόνισε με τον τρόπο αυτό τις δράσεις όλων των κρατών-μελών. Τα μέτρα αυτά ήταν έκτακτα, περιορισμένης χρονικής διάρκειας (από 3 έως 24 μήνες) και μονομερή (δεν συνυπογράφηκαν από το Ηνωμένο Βασίλειο) και στόχος τους ήταν να εξασφαλίσουν ομαλότερη μετάβαση για πολίτες και επιχειρήσεις στο νέο καθεστώς συνεργασίας Ηνωμένου Βασιλείου και ΕΕ, υπό όρους ΠΟΕ, προστατεύοντας τους πλέον ευάλωτους τομείς της Ενιαίας Αγοράς και των δικαιωμάτων των πολιτών.
